Phiên đấu giá sắp tới
Phiên đấu giá số 47 : Hoạ sĩ châu Á – Giới thiệu một tuyển tập các tác phẩm chưa từng xuất hiện trên thị trường trước thềm phiên đấu ngày 13 tháng 5 năm 2025 vào 14h30


French
English




Trong khuôn khổ phiên đấu giá lần thứ 47 dành riêng cho nghệ thuật hiện đại châu Á, nhà đấu giá Aguttes hân hạnh giới thiệu đến quý vị những tác phẩm chưa từng được công bố của các họa sĩ Việt Nam như Lương Xuân Nhị, Mai Trung Thứ, Lê Phổ, Lê Quốc Lộc..., cùng với một bức chân dung quý hiếm do Victor Tardieu (hiệu trưởng đầu tiên của trường) thực hiện, và một bức tranh vẽ bằng mực nho độc đáo của họa sĩ Trung Quốc Sanyu (Thường Ngọc).

Danh mục đấu giá sẽ được công bố vào ngày 25 tháng 4, bao gồm 30 đến 40 tác phẩm liên quan đến nghệ thuật hiện đại châu Á. Danh mục hiện vẫn đang được cập nhật, và đây là giới thiệu tổng quan về một vài tác phẩm đặc sắc chưa từng xuất hiện trên thị trường sẽ có mặt tại phiên đấu giá.
 

Victor Tardieu – hoạ sĩ chân dung

Victor Tardieu (1870-1937)
Chân dung người phụ nữ,1912
Sơn dầu trên toan, chữ ký và ngày sáng tác ở giữa tranh, phía bên phải
73 x 59,5 cm
Đã bán €39,300

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập tư nhân, miền Tây nước Pháp (được mua từ đầu những năm 1980 và lưu giữ cho đến nay)
 

Victor Tardieur, người sau này sẽ trở thành Hiệu trưởng đầu tiên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1925 — cách đây vừa tròn 100 năm — đã từng theo học tại Trường Mỹ thuật Lyon, sau đó là Học viện Julian và cuối cùng là Trường Mỹ thuật Paris. Hành trình nghệ thuật phong phú đã truyền cảm hứng cho người nghệ sĩ khi thực hiện bức chân dung người phụ nữ thanh lịch này vào năm 1912. Lúc bấy giờ, ông đang sống tại Paris và đã sớm có niềm đam mê du ngoạn, đặc biệt là sau khi giành giải Nhất tại Triển lãm được tổ chức năm 1902, đem đến cho ông có cơ hội du lịch tới Ý và Anh. Trong bức chân dung đầy tinh tế, ông thể hiện hình ảnh một người phụ nữ phục sức sang trọng: cổ áo viền ren, khoac áo choàng lông thú và mũ đội đầu kiểu cách. Tông màu tối của trang phục và phông nền tạo nên sự tương phản nổi bật với làn da sáng, được tôn lên nhờ những chi tiết vải ren và tuyn sáng màu. Vài năm sau đó, ông lên đường tới Hà Nội và trở thành một trong những nhân vật tiên phong của phong trào đổi mới nghệ thuật hiện đại tại Đông Dương.



Phổ, một tác phẩm đậm nét Phục hưng Ý 


Lê Phổ (1907-2001)
Tắm cho con, khoảng 1938
Mực, màu gouache và màu trên lụa, chữ ký ở góc trên bên trái
61 x 45,5 cm 
Đã bán €2,022,959 : Mức giá cao thứ 3 từng đạt được trên toàn thế giới cho nghệ sĩ này

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập tư nhân, Paris (được mua từ khoảng năm 1938 và sau đó truyền cho người thừa kế)
 

Họa sĩ Lê Phổ, được đào tạo tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương Hà Nội, lần đầu tiên đặt chân tới Pháp vào năm 1931, khi Victor Tardieu chọn ông làm trợ lý cho Triển lãm Thuộc địa tổ chức tại Vincennes. Người họa sĩ trẻ mới tốt nghiệp đã tận dụng cơ hội này để du ngoạn khắp châu Âu, đặc biệt là Ý, nơi nghệ thuật Phục Hưng và các bậc thầy hội hoạ cổ điển đã thu hút ông, trước khi trở về giảng dạy tại Đông Dương vào năm 1932. Đến năm 1937, Lê Phổ quay lại Paris. Ông đại diện cho Victor Tardieu (khi đó đang lâm bệnh) với vai trò giám đốc nghệ thuật của khu trưng bày “Đông Dương” tại Triển lãm Quốc tế, được tổ chức trên đảo Thiên nga . Sau sự kiện này, ông không còn quay trở lại Việt Nam.



Ill. 1. Raphaël (1483-1520)
La Vierge au chardonneret
Huile sur toile
Galerie des Offices, Florence ©Uffizi


Tác phẩm "Le Bain" (Tắm cho con) được vẽ vào khoảng năm 1938. Trên phiến lụa mỏng manh, Lê Phổ khắc họa hình ảnh một người mẹ đang lau mình cho đứa con nhỏ sau khi tắm, và một cô gái đang giặt khăn bên dòng suối. Lê Phổ đã truyền tải trên lụa những bài học từ nghệ thuật Phục Hưng Ý mà ông từng chiêm nghiệm vài năm trước: bố cục chéo được dùng để phân chia không gian giữa đất và nước. Ông cũng áp dụng bố cục hình tam giác, một kỹ thuật thường thấy trong các tác phẩm của Raphaël, đặc biệt là trong các bức Đức Mẹ và Chúa Hài đồng (hình minh họa 1). Tác phẩm "Tắm cho con" của Lê Phổ có thể được so sánh với bức "Đức Mẹ và Chúa hài đồng" của họa sĩ Perugino, được vẽ vào khoảng năm 1515 (hình minh họa 2). Trong đó, Đức Mẹ ở tư thế đứng, còn Chúa Hài đồng khỏa thân trong tư thế contrapposto (tư thế đứng, dồn trọng lực cơ thể vào chân trụ), tương tự như hình ảnh đứa trẻ trong bức tranh lụa của Lê Phổ. Hoạ sĩ đặc biệt chú trọng đến cách thể hiện nếp gấp của tấm vải bao quanh đứa trẻ, cũng như sử dụng màu đỏ thường thấy trên trang phục của Đức Mẹ, thể hiện ảnh hưởng rõ nét của hội họa châu Âu khi kết hợp với chất liệu phương Đông.



Ill. 2. Le Pérugin (1450-1524)
Vierge à l'Enfant
Huile sur toile
Galerie Borghese ©Galleria Borghese




Lương Xuân Nhị : khắc hoạ làng quê Việt Nam


Lương Xuân Nhị
Hai thiếu nữ bán trà, mùa thu năm 1936
Mực và màu trên lụa, chữ ký ở góc dưới bên phải, chữ ký, ngày sáng tác và tiêu đề ở góc trên bên trái
Trong khung nguyên bản
49,5 x 40,5 cm không kể khung
Đã bán €101,000

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập tư nhân tại Hà Nội sau đó mang tới Pháp (mua tại Việt Nam khoảng năm 1936 và năm 1938)
Bộ sưu tập tư nhân, Pháp (thừa kế từ chủ sở hữu trước)
 

Đây là tác phẩm đặc trưng cho dòng tranh lụa đã từng được giới thiệu tại Triển lãm Sadeai, Hà Nội vào giữa những năm 1930. Bức tranh được lưu giữ trong suốt 90 năm trong một bộ sưu tập gia đình và hiện nay vẫn được bảo tồn trong khung nguyên bản.

Khi thực hiện tác phẩm vào mùa thu năm 1936, Lương Xuân Nhị đang trong giai đoạn hoàn tất chương trình học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Trong tranh, ông thể hiện hình ảnh hai thiếu nữ bán trà đang ngồi trên đất. Một người cầm chiếc chén đựng lá trà, trong khi người còn lại ngồi ở phía sau.

Ngay từ giai đoạn đầu sự nghiệp, Lương Xuân Nhị đã lựa chọn cho mình hướng đi nghệ thuật riêng : khắc họa cảnh sắc nông thôn Việt Nam. Chủ đề mang nét truyền thống nhưng kỹ thuật thể hiện lại đầy tính hiện đại với sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật Trung Hoa, Việt Nam và phương Tây, đặc biệt là trong việc sử dụng bảng màu nhẹ nhàng, trang nhã.

Tác phẩm này có thể khiến chúng ta liên tưởng đến bức "Xưởng Thêu", từng được bán bởi nhà đấu giá Aguttes vào năm 2019: cả hai đều mang nét tinh tế trong cách chọn lựa đề tài, màu sắc và kỹ thuật thể hiện, cho thấy ngôn ngữ nghệ thuật đặc trưng của Lương Xuân Nhị.




Lương Xuân Nhị (1914-2006),
Xưởng thêu
Phiên đấu giá số [20] Aguttes, ngày 12 tháng 4 năm 2019, lô số 9



Mai Trung Thứ và Phạm Văn Ký : tuyển tập sáu bức tranh lụa thuộc bộ sưu tập hoàng gia


Công tước và công tước phu nhân xứ Windsor tại khách sạn tư nhân thuộc quận 16, Paris
© Ảnh chụp bởi Horst P. Horst/Condé Nast nguồn Getty Images


Tuyển tập sáu bức tranh này được xác nhận đã từng thuộc bộ sưu tập hoàng gia của Công tước và Công tước phu nhân xứ Windsor. Trên thực tế, vua Edouard VIII của vương quốc Anh và cũng là hoàng đế Ấn Độ, đã thoái vị vào năm 1936 vì tình yêu với  một người phụ nữ - người sau này đã trở thành vợ ông, Wallis Simpson. Sau đó, cặp đôi đổi sang tước hiệu Công tước và Công tước phu nhân xứ Windsor và chuyển đến sinh sống tại Neuilly-sur-Seine, Pháp.




Mai Trung Thứ (1906-1980)
Bộ sáu bức tranh mực và màu trên lụa, có chữ ký và ngày sáng tác
Trong khung nguyên bản do hoạ sĩ chế tác

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập của LL. AA. RR. Công tước và Công tước phu nhân xứ Windsor
Bộ sưu tập tư nhân, Pháp (là quà tặng của vợ chồng Công tước và được lưu giữ hơn 40 năm qua)

Mặc dù sáu tác phẩm tranh lụa có kích thước nhỏ này chưa từng xuất hiện trên thị trường kể từ khi được đưa vào bộ sưu tập của cặp đôi hoàng gia nổi tiếng, nhưng chủ đề của chúng lại không hề xa lạ, bởi đây chính là những tác phẩm được họa sĩ lựa chọn để minh họa cho ấn bản năm 1961 của tập "Thơ trên lụa" do Phạm Văn Ký sáng tác, như một sự tôn vinh dành cho bộ sưu tập hoàng gia đang nắm giữ các bản gốc quý giá này…



Lê Quốc Lộc và trào lưu Art déco (Nghệ thuật trang trí)

Lê Quốc Lộc (1918-1987)
Phong cảnh, 1943
Sơn mài thếp vàng và bạc, gồm sáu tấm, chữ ký và ngày sáng tác ở góc dưới bên phải
99,5 x 196 cm
Đã bán €223,000

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập tư nhân, Sài Gòn (được mua từ trước năm 1946 và sau đó mang về Pháp)
Bộ sưu tập tư nhân, Pháp (thừa kế từ chủ sở hữu trước)



Là một trong những gương mặt tiên phong của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, Lê Quốc Lộc đã khẳng định vị thế của mình qua các tác phẩm và công trình nghiên cứu về nghệ thuật sơn mài. Ông theo học chuyên ngành sơn mài tại Khoa sơn mài, thuộc Khóa XII (1938–1943) của trường.

Bức bình phong được Lê Quốc Lộc thực hiện vào năm 1943, khi vừa hoàn thành chương trình đào tạo, đã thể hiện niềm đam mê đối với nghệ thuật trang trí của người nghệ sĩ. Bố cục của tác phẩm cho thấy ảnh hưởng mạnh mẽ của phong cách Art déco, vốn rất phổ biến tại Hà Nội thời kỳ đó, đặc biệt là trong thiết kế nội thất của các tàu thủy du lịch lớn. Các tác phẩm của hoạ sĩ Jean Dunand (1877–1942) có thể được xem là một nguồn cảm hứng quan trọng trong phong cách của Lê Quốc Lộc, tiêu biểu là bức sơn mài trang trí phòng hút thuốc của khoang hạng nhất trên tàu Normandie, hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ thuật Trang trí Paris.

Trong các sáng tác của Lê Quốc Lộc, ta có thể thấy rõ các hình khối đơn giản, những mảng màu phẳng, với điểm nhấn là các chi tiết được thếp vàng — minh chứng cho một không gian đối thoại nghệ thuật giữa Paris và Hà Nội.

Jean Dunand (1877-1941), Một phần trong bộ tranh trang trí La Chasse (Đi săn), từng được đặt trong phòng hút thuốc của khoang  hạng nhất trên tàu Normandie, năm 1935.
Phù điêu xi măng, sơn mài và thếp vàng ©Ảnh: Jean-Claude LEMEE / Ecomusée de Saint-Nazaire. Bản quyền: ADAGP, Paris, 2008

Phòng hút thuốc của khoang hạng nhất trên tàu Normandie, cuối phòng là bộ tác phẩm do Jean Dunand thực hiện, năm 1935.



Mai Trung Thứ, một nghệ sĩ tài năng


Mai Trung Thứ (1906-1980)
Chải tóc, 1953
Mực và màu trên lụa, chữ ký và năm sáng tác ở góc trên bên trái
Trong khung nguyên bản do họa sĩ chế tác
Kích thước : 26 x 26 cm

TRIỂN LÃM
Từ ngày 5 đến ngày 16 tháng 11 năm 1954, "Tranh lụa của Mai Thứ", Phòng Thương mại, thành phố Mâcon, Pháp

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập tư nhân, Pháp



Mai Trung Thứ (1906-1980)
Những đứa trẻ trong vườn, 1954
Mực và màu trên lụa, chữ ký và năm sáng tác ở góc dưới bên phải
Trong khung nguyên bản do họa sĩ chế tác
Kích thước : 19 x 16,4 cm

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập Louis Combaud, Mâcon (quà tặng từ chính hoạ sĩ - một người bạn của gia đình)
Bộ sưu tập tư nhân, Pháp (thừa kế từ chủ sở hữu trước)

TRIỂN LÃM
Từ ngày 5 đến ngày 16 tháng 11 năm 1954, "Tranh lụa của Mai Thứ", Phòng Thương mại, thành phố Mâcon, Pháp



Năm 1954 là một năm đặc biệt đối với sự nghiệp của Mai Trung Thứ, khi ông tham gia tới ba triển lãm quan trọng. Triển lãm đầu tiên diễn ra tại Phòng trưng bày của Viện Paris (Galerie de l’Institut), từ ngày 26 tháng 3 đến ngày 8 tháng 4, với 60 tác phẩm. Tiếp đó, các tác phẩm của ông được trưng bày tại Phòng Thương mại thành phố Mâcon từ ngày 5 đến ngày 16 tháng 11. Và cuối cùng, khép lại một năm đầy thành công là Triển lãm "Tranh lụa của Mai-Thứ" diễn ra tại Phòng trưng bày Bellecour, thành phố Lyon, từ ngày 20 tháng 11 đến ngày 4 tháng 12.



Mai Trung Thứ tại Mâcon

Hai tác phẩm "La coiffure” (Chải tóc) và "Les enfants au jardin" (Những đứa trẻ trong vườn) đã được trưng bày trong cuộc triển lãm diễn ra vào tháng 11 tại thành phố Mâcon. Một bức ảnh tư liệu quý giá còn lại cho thấy họa sĩ đang tạo dáng chụp hình trước hai bức tranh được treo trên tường.

Sự kiện này được báo chí địa phương đưa tin rộng rãi và đã gặt hái được nhiều thành công, điển hình là đoạn trích trên báo Le Progrès du Dimanche :

"Tại Mâcon, người ta đã quen với việc thưởng lãm các tác phẩm tuyệt vời của các nghệ sĩ địa phương, nhưng không quen nhìn thấy tác phẩm của những người con đến từ phương Đông."

Việc Mai Trung Thứ trở lại Mâcon tổ chức triển lãm không phải là ngẫu nhiên. Trong giai đoạn 1941–1943, khi Chiến tranh Thế giới thứ hai nổ ra, ông từng sinh sống và gắn bó sâu sắc với thành phố cũng như với người dân nơi đây. Lần trở lại này, ông trưng bày tại Phòng Thương mại, nơi thường xuyên tổ chức các cuộc triển lãm nghệ thuật. José Mingret (1880–1969) – một họa sĩ địa phương – đã có lời nhận xét đầy trân trọng dành cho Mai Trung Thứ :

"Gần đây, người bạn của tôi – Mai-Thứ, một nghệ sĩ Việt Nam tài năng – đã tổ chức tại Mâcon một cuộc triển lãm mà tôi cho là vô cùng đặc sắc, bởi kỹ thuật vẽ điêu luyện, sự tinh tế trong cách phối màu và tinh thần nghệ thuật vĩ đại thể hiện qua từng bố cục."




Exposition à la Chambre de commerce de Mâcon en 1954 ©Archives Mai-Thu
Triển lãm tại Phòng Thương mại thành phố Mâcon năm 1954 ©Tư liệu lưu trữ Mai-Thứ
Áp phích triển lãm tranh lụa tại Phòng Thương mại Mâcon, năm 1954, Bộ sưu tập tư nhân – ©DR



Dù có bối cảnh xuất xứ khác nhau, nhưng thật xúc động khi ngày hôm nay, sau 71 năm, hai tác phẩm Chải tóc và Những đứa trẻ trong vườn lại cùng hội ngộ, như đã từng được trưng bày cạnh nhau tại Mâcon vào năm 1954.


Michel Habart, một trong những người đầu tiên sưu tập các tác phẩm của hoạ sĩ Trung Quốc Sanyu (Thường Ngọc)

Sanyu (1895-1966)
Người phụ nữ ngồi
Mực trên giấy, ký tên ở góc dưới bên phải
Kích thước: 44,5 x 27,5 cm
Đã bán €19,600

XUẤT XỨ
Bộ sưu tập Michel Habart
Bộ sưu tập tư nhân, Paris (thừa kế trong gia đình)